Czym różnią się modele usług chmurowych?
Cloud computing rozwija się dynamicznie, oferując firmom i użytkownikom elastyczny dostęp do narzędzi, które jeszcze niedawno wymagały kosztownej infrastruktury na własność. Kluczem do zrozumienia, jak działa ta rzeczywistość, jest poznanie różnic pomiędzy trzema głównymi modelami dostarczania usług: IaaS, PaaS oraz SaaS. Każdy z nich zapewnia inny poziom gotowości środowiska oraz inny podział obowiązków pomiędzy dostawcą chmury a odbiorcą. To właśnie ten podział decyduje o tym, jak dużo kontroli oraz odpowiedzialności przejmuje użytkownik, a co pozostaje po stronie usługodawcy.
Modele usług chmurowych
Modele usług chmurowych można uporządkować w logiczną sekwencję, w której zmienia się zarówno zakres oferowanych elementów technicznych, jak i poziom zaangażowania użytkownika.
Podstawowy punkt odniesienia stanowi infrastruktura — fizyczne centrum danych, sieć, urządzenia storagowe i warstwa wirtualizacji. W modelu IaaS dostęp do tych zasobów jest udostępniany w formie usług na żądanie, co pozwala zrezygnować z posiadania własnych serwerów bez utraty możliwości konfiguracji systemów. Z kolei PaaS idzie o krok dalej – obok infrastruktury dostarcza także gotowe środowisko do tworzenia i uruchamiania aplikacji, dzięki czemu organizacje mogą skupić się wyłącznie na pisaniu kodu i zarządzaniu danymi. Najwyżej w hierarchii znajduje się SaaS, czyli gotowe aplikacje uruchamiane w chmurze, z których użytkownik korzysta bez konieczności instalacji, aktualizacji czy administrowania serwerami — dostęp następuje najczęściej bezpośrednio przez przeglądarkę.
W praktyce oznacza to trzy poziomy dojrzałości i trzy różne sposoby korzystania z zasobów obliczeniowych — od pełnej kontroli i odpowiedzialności po niemal całkowitą wygodę. Przyjrzymy się im wszystkim.
Infrastructure as a Service (IaaS)
W modelu IaaS dostawca udostępnia wirtualną infrastrukturę — serwery, przestrzeń dyskową, sieć oraz warstwę wirtualizacji — eliminując potrzebę utrzymywania własnej serwerowni. Użytkownik odpowiada za instalację i konfigurację systemów operacyjnych, dobór middleware, runtime oraz samych aplikacji. Dostawca zapewnia fizyczną obsługę sprzętu i jego dostępność, natomiast to, co znajdzie się na udostępnionych maszynach, zależy od odbiorcy. Model sprawdza się zarówno jako pełne zastępstwo infrastruktury firmowej, jak i środowisko do testów czy wdrożeń, szczególnie gdy ważna jest elastyczność i możliwość zwalniania zasobów po zakończeniu prac.
Charakterystyka IaaS: infrastruktura od dostawcy; systemy, aplikacje i dane po stronie klienta; wysoka elastyczność; rozliczenie za użycie; wymagana kompetencja administracyjna.
Przykłady:
- OVHcloud
- Google Cloud
- Microsoft Azure
- AWS – EU
Platform as a Service (PaaS)
Z kolei PaaS rozszerza model infrastrukturalny o warstwę systemów operacyjnych, oprogramowania pośredniego i środowiska uruchomieniowego. Odbiorca otrzymuje gotową platformę, na której może od razu wdrażać własne aplikacje i pracować na danych, bez konieczności samodzielnej konfiguracji serwerów czy instalacji OS. Przykładem takiego podejścia jest możliwość wyboru języka programowania i wersji środowiska, dodania kodu oraz utworzenia bazy danych w obrębie jednej usługi.
I co ciekawe, celem jest przyspieszenie pracy zespołów deweloperskich i odciążenie ich od zadań związanych z utrzymaniem warstwy systemowej. Przykłady PaaS: Azure App Service, Azure SQL, OVHcloud Managed Databases
Charakterystyka PaaS: gotowe środowisko do tworzenia aplikacji; klient odpowiada za kod i dane; dostawca zapewnia infrastrukturę i runtime; mniej administracji, więcej developmentu.
Software as a Service (SaaS)
SaaS zapewnia w pełni gotowe aplikacje działające w chmurze, bez potrzeby instalacji lokalnej ani zarządzania systemami. Użytkownik korzysta z oprogramowania, zazwyczaj w ramach subskrypcji, a jego odpowiedzialność ogranicza się jedynie do własnych danych.
W tym modelu to dostawca kontroluje całą resztę — od infrastruktury, przez warstwy systemowe, po aktualizacje.
Ten model z kolei oferuje najmniej możliwości dostosowania aplikacji, choć dopuszcza integrację z pozostałymi systemami w organizacji. Jest jednocześnie najprostszym podejściem pod względem wdrożenia i kompetencji.
Charakterystyka SaaS: gotowa aplikacja; klient zarządza wyłącznie danymi; dostawca obsługuje pełne zaplecze; szybki start, niski próg wejścia, ograniczona elastyczność.
Przykłady z życia? Proszę: sklepy internetowe popularnych platform jak Shoper, IdoSell. Usługi Microsoft 365, Google Workspace, LiveChat, Nozbe czy Allegro Ads Manager.
Modele usług chmurowych – kiedy się sprawdzą?
Wyżej zdefiniowaliśmy wszystkie popularne modele, ale kiedy możemy ich użyć? Kiedy sprawdzą się najlepiej? I czy ta lista jest wyczerpana?
IaaS ma tak naprawdę sens, gdy chcesz samodzielnie decydować o systemach i konfiguracji, ale nie chcesz utrzymywać fizycznych serwerów. To dobra opcja przy testowaniu nowych środowisk, elastycznych projektach albo migracji aplikacji. Potrzebujesz niestandardowych ustawień? Masz własne licencje? Masz zespół, który ogarnie serwery i bazy? IaaS daje swobodę — bez inwestycji we własne centrum danych.
Zwróć uwagę, że IaaS udostępnia wirtualną infrastrukturę: maszyny, sieć, storage + wirtualizację, a reszta (OS, konfiguracja, aplikacje) jest po stronie klienta. Najbliższe usługi temu modelowi to VPS.
W PaaS dostajesz gotowe środowisko — dodajesz kod, dane i jedziesz dalej. Idealne przy projektach, w których liczy się czas i powtarzalność. Po co czekać na konfigurację serwera, skoro platforma robi to za Ciebie? Najbliższy temu modelowi może być chociażby Hosting aplikacyjny (np. WooCommerce hosting)
Natomiast SaaS działa najlepiej, kiedy potrzebujesz aplikacji gotowej do pracy „od ręki” — bez wdrożeń, aktualizacji i lokalnej instalacji. CRM, poczta, pakiety biurowe logujesz się i działasz. Poczta, narzędzia do newsletterów, panele sklepów online, itp.