Co to jest UX?

Wchodzisz na stronę internetową lub korzystasz z aplikacji i niby wszystko wygląda świetnie, ale jakoś nie możesz znaleźć tego, czego szukasz? Albo odwrotnie – interfejs może nie jest oszałamiający wizualnie, ale działa tak intuicyjnie. Zapraszamy Cię do świata UX i UI, gdzie odkryjemy, dlaczego czasem piękny projekt potrafi doprowadzić do frustracji, a skromny wygląd może zachwycać prostotą i skutecznością.

W tym artykule pokażemy Ci, jak te dwa obszary – doświadczenie użytkownika i interfejs – współpracują (albo i nie), co wpływa na satysfakcję odbiorcy oraz jakie błędy najczęściej psują cały efekt.

• Czym jest UX?
• Jak UX łączy się z UI?
• Czym jest UX w kontekście stron WWW, eCommerce i aplikacji webowych?
• UX: podsumowanie

Czym jest UX?

UX to całość wrażeń użytkownika podczas korzystania z produktu lub usługi cyfrowej – strony WWW, aplikacji mobilnej, platformy e-commerce. Nie chodzi tylko o to, jak coś wygląda, ale jak się z tym czujesz i jak łatwo osiągasz swój cel.

UX obejmuje więc badania potrzeb, projektowanie ścieżki użytkownika, testowanie, analizę zachowań i ciągłe usprawnienia.

Jak to się przekłada na praktyczne zastosowanie? Chociażby tak:

• W e-commerce UX to m.in. łatwy proces zakupu, czytelne kategorie, intuicyjna nawigacja.
• W aplikacji mobilnej – szybkie ładowanie, jasne komunikaty, brak zbędnych kroków w rejestracji.
• W serwisie informacyjnym – logiczny układ treści, proste filtrowanie, dopasowanie do urządzeń mobilnych.

W przeciwieństwie do norm technicznych UX nie jest zamkniętym katalogiem reguł. Istnieją sprawdzone metody i wzorce projektowe, ale każda branża, grupa docelowa czy produkt wymaga indywidualnego podejścia. Dobry projektant UX potrafi łączyć dane z badań, statystyki, psychologię i zdrowy rozsądek.

Podsumowując, UX to raczej proces iteracyjny niż jednorazowy projekt – po wdrożeniu zawsze jest coś do poprawienia. To oczywiste.

Jak UX łączy się z UI?

W tym miejscu warto, abyśmy od razu wprowadzili dodatkowe pojęcie, które na pewno spotkasz na swojej drodze do zostania UX designerem lub poszukiwania UX designera do swojego projektu. UI.

Każda moneta ma dwie strony, więc przyjmijmy, że UX i UI to właśnie dwie strony tej samej monety. Pełnią zupełnie różne role, ale razem tworzą całość. Jak wyjaśniliśmy wyżej UX (User Experience) skupia się na tym, jak użytkownik czuje się podczas korzystania z produktu, jakie ma skojarzenia, czy rozumie, co należy zrobić, i czy cała interakcja jest dla niego wygodna. To obszar, w którym projektant dba o logikę ścieżki użytkownika, jego potrzeby, oczekiwania i możliwe problemy.

A co robi UI? UI (User Interface) z kolei to warstwa wizualna – to, co faktycznie widzisz na ekranie. Przycisk, jego kolor, rozmiar czcionki, marginesy, układ grafik – to właśnie UI. To tutaj wchodzi estetyka, spójność elementów, czytelność i wizualna hierarchia informacji.

Można to porównać do projektowania, chociażby samochodu:

• UX to decyzja, gdzie umieścić pedały, jak łatwo zmienić bieg, jak intuicyjnie działają przełączniki, żeby jazda była komfortowa i bezpieczna.

• UI to wygląd deski rozdzielczej, kształt kierownicy, kolory tapicerki i podświetlenie przycisków.

W tym miejscu pojawia się powód, dla którego ludzie żartują, że UI często „rozjeżdża się” z UX – czasami projekt jest piękny na pierwszy rzut oka, ale niepraktyczny w użyciu. 

Żeby to jeszcze lepiej zobrazować, spórz na to zdjęcie. Krąży po Internecie od wielu lat, za każdym razem stając się obrazem tego, co projektują specjaliści, a czego oczekują użytkownicy. 

Obraz ten jest mylący i w ogóle nie wyjaśnia, czym jest UX, a bez żadnego powodu stawia Design i UX w konflikcie, a co gorsza, z uśmiechem i samozadowoleniem stawia UX na lepszej pozycji niż Design. To są jednak doświadczenia użytkownika, na nich UX designer analizuje, jak użytkownicy faktycznie korzystają z produktu, jakie mają potrzeby, przeszkody i preferencje. To z tych obserwacji wynika, że „wydeptana ścieżka” jest krótsza i wygodniejsza.

Oczywiście UI (User Interface) projektuje wizualną i interaktywną warstwę tego doświadczenia — czyli w tym przykładzie mógłby zaplanować nową, wygodniejszą ścieżkę z kostki brukowej tam, gdzie faktycznie chodzą ludzie. Czy tak będzie? Być może wszyscy wiemy, jak się ta historia skończy. 

Doprecyzujmy więc, dlaczego UX i UI czasem się „rozjeżdżają”

Najczęstsze powody:

• Zespół projektuje UI bez wcześniejszych badań UX („bo tak jest ładnie”).
• UX zakłada prostą ścieżkę, ale UI przeładowuje ekran ozdobnikami.
• Brak komunikacji między zespołem badawczym a designerami wizualnymi.
• Priorytety biznesowe (np. nachalne banery) niszczą wcześniejsze założenia UX.

Efekt? Produkt jest wizualnie atrakcyjny, ale frustrujący w obsłudze. Albo odwrotnie – świetny w użyciu, ale odpychający wizualnie.

Czym jest UX w kontekście stron WWW, eCommerce i aplikacji webowych?

Wróćmy do branży IT gdzie UX to całość wrażeń i odczuć, jakie użytkownik ma podczas interakcji z produktem cyfrowym – czy to będzie strona firmowa, sklep internetowy, aplikacja webowa czy nawet rozbudowany panel administracyjny. Chodzi tu nie tylko o to, jak coś wygląda, ale przede wszystkim jak działa, jak prowadzi użytkownika do celu i czy jest dla niego intuicyjne.

W przypadku stron WWW i eCommerce UX obejmuje m.in.:

• logikę nawigacji – czy klient wie, gdzie kliknąć, żeby znaleźć produkt lub informację,
• prędkość działania – bo jeśli strona ładuje się powoli, UX natychmiast cierpi,
• proces zakupu – od wyboru produktu, przez koszyk, aż po finalizację płatności,
• responsywność – czy działa równie dobrze na komputerze, tablecie i smartfonie,
• przystępny język – opisy, przyciski, komunikaty, które nie wprowadzają w błąd.

W przypadku interfejsów webowych i aplikacji internetowych UX to również:

• projekt ścieżki użytkownika (user flow) – minimalizowanie liczby kroków do wykonania zadania,
• obsługa błędów – jasne komunikaty i możliwość szybkiego powrotu na właściwą ścieżkę,
• interakcje mikro – animacje, podpowiedzi, stany przycisków, które dają poczucie kontroli.

W dużym uproszczeniu, dobry UX oznacza, że użytkownik nie musi się zastanawiać, co zrobić dalej – wszystko jest naturalne, przewidywalne i działa zgodnie z jego oczekiwaniami. A co za tym idzie, UI designer tworzy makiety i projekty wizualne, nadaje charakter i styl interfejsowi, UX designer bada potrzeby użytkowników, testuje prototypy, planuje logikę interakcji. Wszyscy spotykają się później, np. przy wdrażaniu testów A/B, niezastąpionych przy tego typu projektach. 

UX: podsumowanie

Najlepsze doświadczenia nie powstają przez przypadek – są efektem świadomych decyzji, empatii i ciągłego testowania. A więc UX to obietnica, że użytkownik dostanie to, czego potrzebuje, w sposób, który będzie dla niego naturalny i przyjemny.